Kif innaqqas il-marka tal-karbonju tiegħi?

L-aħħar aġġornament sar fi It-Tlieta, 19/03/2024

Tiekol, tivvjaġġa, issaħħan darek... X’inhi l-marka tal-karbonju ta’ dawn l-attivitajiet u kif nistgħu nagħmlu aktar għażliet li ma jagħmlux ħsara lill-klima?

Meta ssuq il-karozza tiegħek, tixtri par żarbun sportiv jew tixwi biċċa laħam, inti tikkontribwixxi għall-emissjoni tad-dijossidu tal-karbonju u gassijiet oħra b’effett ta’ serra fl-atmosfera. Hija l-marka tal-karbonju tiegħek. Ħafna pajjiżi, istituzzjonijiet u kumpaniji impenjaw ruħhom li jnaqqsu l-emissjonijiet tagħhom filwaqt li l-UE stabbilixxiet ukoll l-objettiv li tkun “newtrali għall-klima” sal-2050. Bħala individwu, tista’ wkoll tikkalkula l-marka tal-karbonju tiegħek u tnaqqasha. Skopri kif.

X’inhi marka tal-karbonju?

Il-gassijiet b’effett ta’ serra jiġu prodotti bil-produzzjoni u bil-konsum ta’ oġġetti u servizzi. Il-marka tal-karbonju hija kunċett li jintuża biex jikkwantifika l-impatt ta’ attività, ta’ persuna jew ta’ pajjiż fuq it-tibdil fil-klima. 

Kemm hemm karbonju li joħroġ biex jipproduċi t-shirt, ikla jew telefown? L-ammont se jkun qed jiddependi fuq il-produzzjoni u l-għażliet tal-konsum. Jekk nieħdu l-eżempju tat-trasport, l-użu tal-ajruplan jerħi 285g ta’ karbonju għal kull kilometru f'emissjonijiet, meta mqabbla ma’ 104g għall-karozza u 14g għall-ferrovija. L-istess jgħodd għat-tip ta’ laħam jew ħut li tiekol jew it-tip ta’ jeans li tixtri. 

Għaliex għandek tagħti kas ta' dan?

Is-seba’ biljun ruħ fid-dinja jikkunsmaw ammonti differenti ta’ riżorsi tal-pjaneta. Skont il-previżjonijiet tan-Nazzjonijiet Uniti, il-popolazzjoni globali tista’ tilħaq 9.7 biljun ruħ sal-2050, u aktar minn 11-il biljun sal-2100. Il-popolazzjonijiet li qed jikbru jżidu l-emissjonijiet u jnaqqsu r-riżorsi tal-pjaneta. 

Iż-żieda fl-emissjonijiet tal-gassijiet serra għandha impatt dirett fuq it-tisħin globali. Din taċċelera t-tibdil fil-klima b’effetti diżastrużi fuq il-pjaneta tagħna. Kollha kemm aħna nistgħu nikkontribwixxu għall-ġlieda kontra t-tisħin globali billi nagħmlu għażliet li ma jagħmlux ħsara lill-klima fil-ħajja tagħna ta’ kuljum. 

Kif tista’ tiġi limitata l-marka tal-karbonju tiegħek?

Meta tifhem x’inhi l-marka tal-karbonju tiegħek tista’ tgħin biex jiġi limitat l-impatt tal-konsum tiegħek fuq l-ambjent. Hemm soluzzjonijiet online differenti biex jgħinuk tikkalkula l-marka tal-karbonju tiegħek.

Bidliet żgħar jistgħu jagħmlu differenza kbira fuq medda twila ta’ żmien, pereżempju, f’dak li għandu x’jaqsam mat-trasport, l-ikel, il-ħwejjeġ, l-iskart, eċċ. F’dan il-każ hemm xi suġġerimenti:

Ikel

• Konsum ta’ prodotti lokali u staġjonali (insa l-frawli fix-xitwa) 
• Jiġi limitat il-konsum tal-laħam, speċjalment taċ-ċanga 
• Agħżel il-ħut mis-sajd sostenibbli 
• Uża basktijiet tax-xiri li jistgħu jerġgħu jintużaw u evitat prodotti b’imballaġġ tal-plastik eċċessiv 
• Kun ċert li tixtri biss dak li teħtieġ, biex tevita l-iskart

Ħwejjeġ

• Ħu kura tajba tal-ħwejjeg tiegħek
• Ipprova partat, issellef, ikri jew ixtri oġġetti second-hand
• Ixtri ħwejjeġ magħmula b’mod responsabbli, eż. minn materjal riċiklat jew b’ekotikketta

Trasport

• Uża r-rota jew uża t-trasport pubbliku
• Kun intelliġenti meta u kif issuq 
• Ipprova l-ferrovija għall-btala li jmiss

Enerġija u skart

• Niżżel it-temperatura tat-tisħin b’1°, dan ukoll jagħmel differenza
• Ħu xawers qosra 
• Agħlaq l-ilma waqt li taħsel snienek jew tnaddaf il-platti
• Neħħi t-tagħmir elettroniku tiegħek u tħallix il-mobile tiegħek imqabbad meta l-batterija tkun diġà mimlija
• Taħżinx data bla bżonn fil-cloud (tgħallem aktar dwar l-impronta diġitali tiegħek!)
• Agħżel prodotti li huma effiċjenti fl-użu tal-enerġija b’tikketta “A” (it-Tikketta tal-Enerġija tal-UE)
• Illimita u rriċikla l-iskart tiegħek