Zainspiruj się dokonaniami obrońców praw człowieka

Ostatnia aktualizacja piątek, 27/08/2021

Poprzez przyznawanie Nagrody im. Sacharowa i stypendium im. Sacharowa Parlament Europejski solidaryzuje się z ludźmi, którzy ryzykują swoje życie w obronie praw człowieka. Dzięki temu wsparciu młodzi ludzie na całym świecie, tacy jak Ty, działają na rzecz lepszego jutra.

Nagroda jest wyrazem uznania dla odważnych działań na rzecz promowania i ochrony praw człowieka, podstawowych wolności, praworządności i demokracji. Laureaci otrzymują stypendium i nagrodę pieniężną. Jak to działa?

Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli, nazwana tak na cześć laureata Pokojowej Nagrody Nobla Andrieja Sacharowa, przyznawana jest osobom, grupom lub organizacjom, które angażują się w promowanie i ochronę praw człowieka za pomocą pokojowych środków.

Kandydować może każdy. Każdego roku posłowie do Parlamentu Europejskiego nominują kandydatów, spośród których Komisja Spraw Zagranicznych i Komisja Rozwoju wybiera trzech. 

Następnie przewodniczący Parlamentu i liderzy grup politycznych Parlamentu wybierają zwycięzcę, który otrzymuje nagrodę w wysokości 50 tys. euro oraz natychmiastowy dostęp do sieci posłów do PE i organizacji pozarządowych.
W 2016 r. dotychczasowi laureaci podkreślili nieocenioną wartość, jakie ma wsparcie polityczne UE dla obrońców praw człowieka na całym świecie. Parlament zdał sobie z tego sprawę i ustanowił program stypendialny im. Sacharowa dla obrońców praw człowieka z krajów spoza UE. 

Obrońcy praw człowieka mogą ubiegać się bezpośrednio o jedno z 14 corocznych stypendiów przyznawanych przez grupę posłów do PE zajmujących się wspieraniem demokracji na świecie. Stypendium umożliwia udział w intensywnym dwutygodniowym szkoleniu, odbywającym się w Brukseli i w Światowym Centrum Praw Człowieka w Wenecji, oraz możliwość spotkania się z politykami i innymi wpływowymi ludźmi, którzy mogą propagować pozytywne przemiany.

Na tym wsparcie się nie kończy. Laureaci Nagrody im. Sacharowa i stypendyści mogą kontaktować się z Parlamentem Europejskim i delegaturami UE w swoich krajach w celu kontynuowania swoich prac. 

Jeśli ciekawi Cię, kto zdobywa te nagrody i jak możesz podążać śladem laureatów, czytaj dalej!

The Restorers – finalistki Nagrody im. Sacharowa w 2019 r.

Ponad 200 mln żyjących dziś dziewcząt i kobiet doświadczyło okaleczenia żeńskich narządów płciowych, czyli częściowego lub całkowitego usunięcia zewnętrznych narządów płciowych bez medycznego uzasadnienia. Większość z nich miała mniej niż 15 lat, kiedy to się zdarzyło. 

Grupa pięciu nastolatek mających zdolności techniczne – Ivy Akinyi, Macrine Onyango, Synthia Otieno, Purity Ouma i Stacy Owino – postanowiła stworzyć aplikację do walki z tą praktyką. Pomagała im ich mentorka Dorcas Adhiambo Owinoh.

Dziewczęta, którym grozi okaleczenie żeńskich narządów płciowych lub poddane tej praktyce, mogą skorzystać z aplikacji i-Cut, aby zwrócić się o pomoc prawną i medyczną. Aplikacja ta udostępnia również informacje o okaleczaniu żeńskich narządów płciowych i służy do gromadzenia darowizn na sfinansowanie działań przeciwdziałających tej praktyce.

Jak dotąd składający się wyłącznie z kobiet zespół koncentrował się na społecznościach w północno-zachodniej części Kenii i na usługach skierowanych do tych społeczności. 

Ale ma to się zmienić.

„Dzięki nagrodzie o naszej pracy dowiedziały się inne organizacje, które zwalczają okaleczanie żeńskich narządów płciowych” – mówi Dorcas. „Dlatego szukamy sposobów na rozszerzenie naszej działalności”.

Grupa The Restorers jest ambitna i nie spoczywa na laurach. Okaleczanie żeńskich narządów płciowych dotyka kobiet i dziewcząt na całym świecie. Dlatego grupa chce rozszerzyć wsparcie ratujące życie na większą liczbę społeczności, więcej regionów Kenii, a nawet na inne kraje.

A wszystko tylko za pomocą aplikacji.

Asma Kaouech – stypendystka im. Sacharowa w 2017 r.

Ta 27-letnia Tunezyjka jest współzałożycielką organizacji młodzieżowej Fanni Raghman Anni („sztuka wbrew sobie”), którą kieruje. Organizacja wykorzystuje alternatywne sposoby ekspresji, takie jak graffiti czy teatr uliczny, aby propagować prawa człowieka na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej. 

Działania organizacji skierowane są do młodych ludzi i słabszych grup społecznych i w przystępny sposób zapobiegają radykalizacji postaw. Dają osobom zmarginalizowanym możliwość wyrażania się i rozpowszechniania na ulicach przesłania na temat tolerancji.

Przed założeniem swojej organizacji Asma broniła praw człowieka podczas tunezyjskiej rewolucji w 2011 r. Wykorzystuje swoje doświadczenia, aby szkolić innych obrońców praw człowieka.

Jej ostatecznym celem jest sprawiedliwszy i bardziej zrównoważony świat. „Wierzę, że wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem godności i praw” – mówi.

Po czym dodaje: „Stypendium im. Sacharowa to dla mnie kolejne wezwanie do walki o prawa człowieka. Jednocześnie daje mi poczucie przynależności do większej sieci obrońców praw człowieka”.

Według Asmy pozostaje jeszcze wiele do zrobienia: obecna niestabilność polityczna i brak bezpieczeństwa, zmiana klimatu i globalna pandemia stwarzają nowe wyzwania.

„Obrońcy praw człowieka [...] są potrzebni bardziej niż kiedykolwiek dotąd” – podsumowuje Asma.

Lorent Saleh – Nagroda im. Sacharowa w 2017 r.

Lorent wcześnie rozpoczął swoją działalność, kiedy kierował protestami studenckimi na rzecz demokracji i praw człowieka w rodzimej Wenezueli. Był kilkukrotnie aresztowany pod nieprecyzyjnie sformułowanymi zarzutami, takimi jak „rozpowszechnianie fałszywych informacji”. Następnie uciekł do Kolumbii. 

W 2014 r. Lorent został deportowany do Wenezueli, tym razem był oskarżony o przeprowadzenie szkoleń paramilitarnych i planowanie ataków na ten kraj, jednak nigdy nie postawiono mu oficjalnych zarzutów. 

Kolejne cztery lata spędził w więzieniu, ponad połowę kary odbył w siedzibie wenezuelskiej służby wywiadowczej SEBIN. Podczas pobytu w więzieniu był poddawany tzw. białym torturom. Był przetrzymywany bez prawa kontaktu, w izolacji i pod stałym nadzorem, w niewielkiej celi z białym światłem palącym się 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu.

Jednak pojawiła się iskierka nadziei. Lorent, jako członek opozycji demokratycznej Wenezueli, w 2017 r. otrzymał, wraz z innymi działaczami prodemokratycznymi i więźniami politycznymi, Nagrodę im. Sacharowa. W październiku 2018 r. został ostatecznie zwolniony z więzienia i wyemigrował do Madrytu w Hiszpanii. 

„Nagroda im. Sacharowa umocowała moje roszczenia, które wysuwałem od wielu lat” – mówi Lorent. „Była wyrazem poparcia dla wieloletniej walki i dla wielu ludzi latami uciskanych”.

32-letni Lorent nadal działa na rzecz wolności i demokracji w Wenezueli oraz międzynarodowych działań przeciwdziałających doświadczeniom, przez które sam musiał przechodzić. 

„Będę nadal działał, aby położyć kres torturom i okrutnemu, nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu, które wielu ludzi na całym świecie wciąż musi znosić”.