Laat je inspireren door mensenrechtenactivisten

Laatste wijziging Vrijdag, 27/08/2021

Met de Sacharovprijzen en ‑beurzen geeft het Europees Parlement blijk van zijn steun aan mensen die opkomen voor de mensenrechten. Dankzij deze steun maken jongeren zoals jij een verschil in de hele wereld.

De prijs is een eerbetoon aan moedig optreden ter bevordering en bescherming van de mensenrechten, de fundamentele vrijheden, de rechtsstaat en de democratie in de vorm van een beurs en een geldbedrag. Hoe werkt het?

De Sacharovprijs voor de vrijheid van denken, genoemd naar Andrej Sacharov, winnaar van de Nobelprijs voor de vrede, wordt toegekend aan mensen, groepen of organisaties die zich op vreedzame wijze inzetten voor de bevordering en bescherming van de mensenrechten.

Iedereen kan kandidaat zijn. Elk jaar nomineren de leden van het Europees Parlement potentiële winnaars, aan de hand waarvan de EP-commissies Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking een lijst van drie kandidaten opstellen. 

De voorzitter van het Parlement en de leiders van de parlementaire fracties kiezen vervolgens de winnaar van dat jaar, die een prijs van 50 000 EUR ontvangt en directe toegang krijgt tot een netwerk van EP-leden en ngo’s.
In 2016 benadrukten de eerdere winnaars dat de EU activisten wereldwijd waardevolle politieke steun kan geven. Naar aanleiding daarvan heeft het Parlement de Sacharovbeurs voor mensenrechtenactivisten uit niet-EU-landen in het leven geroepen. 

Mensenrechtenactivisten kunnen rechtstreeks een aanvraag indienen voor een van de 14 beurzen per jaar, die worden toegekend door een groep EP-leden die zich bezighoudt met de wereldwijde ondersteuning van democratie. Wat volgt is twee weken intensieve training in Brussel en op de Global Campus of Human Rights in Venetië, en de kans om politici en andere invloedrijke personen te ontmoeten die positieve veranderingen teweeg kunnen brengen.

De steun houdt daar niet op. De winnaars van de Sacharovprijs en de Sacharovbeurs kunnen in contact komen met het Europees Parlement en plaatselijke EU-delegaties in hun land om hun werk voort te zetten. 

Wil jij weten wie deze prijzen krijgt en of jij hun voorbeeld kunt volgen? Lees dan verder.

The Restorers — Sacharovprijsfinalisten 2019

Er leven momenteel meer dan 200 miljoen meisjes en vrouwen die het slachtoffer zijn van vrouwenbesnijdenis (vrouwelijke genitale verminking of VGV), het geheel of gedeeltelijk verwijderen van de vrouwelijke geslachtsorganen zonder dat daar een medische reden voor is. De meesten waren nog geen 15 jaar toen het gebeurde. 

Vijf technisch onderlegde Keniaanse tieners, Ivy Akinyi, Macrine Onyango, Synthia Otieno, Purity Ouma en Stacy Owino, besloten een app te ontwikkelen om hier iets tegen te doen, samen met hun mentor Dorcas Adhiambo Owinoh.

Meisjes die risico op besnijdenis lopen of deze al hebben ondergaan, kunnen in de app i-Cut met één druk op de knop medische en juridische hulp inroepen. Met de app wordt ook informatie over vrouwenbesnijdenis gedeeld en kan geld voor extra werkzaamheden worden ingezameld.

Tot nu toe heeft het volledig vrouwelijke team zich gericht op diensten en gemeenschappen in het noordwesten van Kenia. 

Daar gaat verandering in komen.

“De prijs heeft ons werk onder de aandacht gebracht bij andere organisaties die vrouwenbesnijdenis bestrijden”, vertelt Dorcas. “Daarom zijn we op zoek gegaan naar meer manieren om ons activisme te verbeteren.”

The Restorers zijn uitermate ambitieus. Besnijdenis heeft schadelijke gevolgen voor vrouwen en meisjes over de hele wereld. Ze willen hun levensreddende steun uitbreiden tot meer gemeenschappen, meer delen van Kenia en zelfs tot andere landen.

En dat alles met een eenvoudige app.

Asma Kaouech — Sacharovbeurs 2017

Deze 27-jarige Tunesische leidt de mede door haar opgerichte jongerenorganisatie “Fanni Raghman Anni”, letterlijk “kunstenaar tegen wil en dank”. De organisatie gebruikt alternatieve uitdrukkingsvormen zoals graffitikunst en straattheater om in het Midden-Oosten en Noord-Afrika de mensenrechten te bevorderen. 

Het werk is gericht op jongeren en kwetsbare groepen, en biedt een toegankelijke manier om radicalisering tegen te gaan. Het geeft achtergestelde mensen de kans om zich te uiten en roept op straat op tot tolerantie.

Asma was al een ervaren mensenrechtenactiviste voordat ze de organisatie tijdens de Tunesische revolutie van 2011 oprichtte. Ze gebruikt haar ervaring om andere activisten te trainen.

Een rechtvaardigere, eerlijkere en duurzamere wereld is nog steeds haar ultieme doel. “Ik geloof dat ieder mens vrij en met dezelfde waardigheid en rechten geboren wordt”, zegt ze.

Asma voegt hieraan toe: “Dankzij de beurs kan ik strijden voor de mensenrechten terwijl ik weet dat ik onderdeel ben van een groter netwerk dat achter mij staat.”

Volgens Asma moet er nog veel werk worden verzet. Ze wijst op de huidige instabiliteit op het gebied van politiek en veiligheid, klimaatverandering en de pandemie, waardoor weer nieuwe uitdagingen ontstaan.

“Mensenrechtenactivisten (…) zijn meer dan ooit nodig”, besluit Asma.

Lorent Saleh – Sacharovprijs 2017

Lorent begon al vroeg met zijn activisme als aanvoerder van studentenprotesten voor democratie en mensenrechten in zijn vaderland Venezuela. Nadat hij meerdere keren was gearresteerd vanwege vage aanklachten zoals “het verspreiden van valse informatie”, vluchtte hij naar Colombia. 

In 2014 werd Lorent naar Venezuela gedeporteerd. Hij werd er nu van beschuldigd paramilitaire training te volgen en aanvallen tegen het land voor te bereiden, maar werd nooit formeel in staat van beschuldiging gesteld. 

De volgende vier jaar bracht hij in de gevangenis door, waarvan de helft op het hoofdkwartier van de Venezolaanse inlichtingendienst, SEBIN. Tijdens zijn gevangenschap werd hij het slachtoffer van zogenaamde “white torture”: hij werd van de buitenwereld afgesloten vastgehouden in een piepkleine isoleercel die voortdurend werd bewaakt en waar het licht dag en nacht brandde.

Er was een sprankje hoop. In 2017 werd aan Lorent, als lid van de democratische oppositie van Venezuela, de Sacharovprijs toegekend, samen met andere voorvechters van de democratie en politieke gevangenen. In oktober 2018 werd hij eindelijk vrijgelaten en ging hij in ballingschap in Madrid, Spanje. 

“De Sacharovprijs betekende de erkenning van mijn beweringen door de jaren heen”, zegt Lorent. “De prijs vormde een steunbetuiging voor een jarenlange strijd en een groot aantal onderdrukte mensen.”

De 32-jarige blijft pleiten voor vrijheid en democratie in Venezuela en campagne voeren voor internationaal optreden tegen wat hem is overkomen. 

“Ik blijf me inzetten voor de uitbanning van foltering en de wrede, onmenselijke en vernederende behandeling waarvan veel mensen wereldwijd nog steeds het slachtoffer worden.”