Is sampla foirfe é Osló de chathair a mheascann seanfhoirgnimh áille le hailtireacht nua-aimseartha i spás uirbeach atá inbhuanaithe agus inrochtana do chách. Tá an Iorua, in éineacht le tíortha Nordacha eile, mar chuid de Shaotharlann Bauhaus Eorpach Nua (NEB) – an tionscadal Bauhaus Nordach atá Neodrach ó thaobh Carbóin de, tionscadal ina bhféachtar ar ailtireacht, dearadh agus ealaín chun bealaí a lorg chun rudaí a thógáil agus maireachtáil ar bhealach atá neodrach ó thaobh carbóin de agus cuimsitheach. 

I bhfianaise gurbh í Osló Príomhchathair Ghlas na hEorpa 2019, tá go leor iontais tharraingteacha ag Osló a tógadh agus aird á tabhairt ar an inrochtaineacht. Tabhair cuairt ar an Ard-Mhúsaem nua – an músaem ealaíne is mó sna tíortha Nordacha – agus feicfidh tú an chaoi a bhféachtar ann le healaín a chur ar fáil do chách. Ní leanaí agus teaghlaigh amháin atá i gceist leis sin, ach daoine a bhfuil riachtanais éagsúla acu, cuir i gcás úsáideoirí cathaoireacha rothaí, daoine a bhfuil lagú radhairc nó éisteachta orthu, agus iad siúd a bhfuil madraí cúnaimh de dhíth orthu. Chomh maith leis an gcuimsitheacht a chur chun cinn, cuireann an músaem nua béim láidir ar an inbhuanaitheacht agus uair a bhí sé á fhorbairt cuireadh spriocanna uaillmhianacha aeráide san áireamh, mar chuid de threoirthionscadal ó chlár FutureBuilt na hIorua. Áit eile le feiceáil is ea Cearnóg Schandorff. Carrchlós a bhí ann a tiontaíodh ina spás glas uirbeach.

Agus tú in Osló, ná caill an deis tú féin a thumadh i gcultúr na bpobal dúchasach deireanach san Eoraip, na Sámaigh. Is féidir sin a dhéanamh ach cuairt a thabhairt ar an Norsk Folkemuseum.

Cé go bhfuil aithne ar Göteborg as a calafort (an ceann is mó sna tíortha Nordacha), tá forbairt tagtha ar Göteborg thar na blianta agus í anois ina lárionad uirbeach bríomhar, lán le spásanna glasa inbhuanaithe cuimsitheacha, a thugann lánurraim do luachanna Bauhaus Eorpach Nua (NEB). 

Má thugann tú cuairt ar Pháirc Regnlekplatsen tiocfaidh tú ar ghnáthpháirc chathrach a iompaíodh ina clós súgartha ‘báistí’ nua-aimseartha, áit a bhfuil roghanna súgartha taobh amuigh ann do leanaí fiú nuair a bhíonn sé ag cur báistí. Cé gur tógadh an clós súgartha do leanaí, is spás poiblí é ar féidir le daoine de gach aois taitneamh a bhaint as, agus seod i bhfolach do mhuintir Göteborg.

Má thugann tú cuairt air i mbliana, beidh tú páirteach i rud éigin speisialta. Beidh Göteborg ag déanamh ceiliúrtha ar a 400 bliain ó bunaíodh an chathair, ceiliúradh ar chuir COVID-19 moill air, trí spásanna poiblí na cathrach a thiontú ina dtaispeántas faoin aer. Taispeánfar tionscadail a forbraíodh ó smaointe a mhol cónaitheoirí áitiúla, agus béim ar an gclaochlú uirbeach, an inbhuanaitheacht agus an cuimsiú. 

Bronnadh gradam airgid ar Göteborg le déanaí sa chéad eagrán riamh de Ghradaim Éagsúlachta agus Cuimsithe Phríomhchathair an Aontais as tacú le cuimsiú na Romach. Tá aithne ar Göteborg as a tionscnaimh chun tacú le teaghlaigh LGBTQ+ i naíonraí, agus bhuaigh Göteborg an Gradam don Chathair is Inrochtana in 2014 agus ainmníodh í mar Phríomhchathair Eorpach na Turasóireachta Cliste in 2020. 

I gcomhréir iomlán le luachanna Bauhaus Eorpach Nua (NEB), is cathair í Jönköping a oibríonn go dlúth le daoine de gach aois agus de gach grúpa sóisialta ina forbairt uirbeach. Bhuaigh sí an Gradam don Chathair is Inrochtana in 2021 as an chathair a dhéanamh níos inrochtana do dhaoine atá faoi mhíchumas. I measc na bhfeabhsuithe ar fud na cathrach tá léarscáileanna agus comharthaíocht thadhlach, treoracha fuaime inrochtana, dromchla pábhála tadhlach, faisnéis cathrach atá éasca le léamh, cosáin inrochtana, agus rochtain do chathaoireacha rothaí saor ó bhacainní.

Is fiú go mór cuairt a thabhairt ar dhánlann ealaíne comhaimseartha na cathrach, Österängens Konsthall. Is cuid de ghluaiseacht de chuid na Sualainne í an dánlann chun an ealaín a dhéanamh níos inrochtana do dhaoine de gach aois agus cúlra, agus cuirtear ceardlanna ar fáil inti do leanaí agus feidhmíonn sí mar ionad pobail freisin. 

I dtaca leis an saol taobh amuigh, tá iomrá ar Jönköping as na gníomhaíochtaí dúlra atá ar fáil ann atá inrochtana agus deartha go maith, agus tá liosta fada conairí siúlóireachta ar fud na cathrach atá oiriúnach d’úsáideoirí cathaoireacha rotha. Rud eile is gá a fheiceáil is ea príomhpháirc na cathrach, mar a bhfuil limistéir nádúrtha nach bhfuil forbairt ar bith déanta iontu, imfháluithe ainmhithe, músaem faoin aer agus músaem éan, bialanna agus caiféanna, clós súgartha, mionghalf, agus staid spóirt – gan trácht ar na conairí atá tiomnaithe do na mná is suntasaí sa tSualainn.

Is áit í Holbæk atá rud beag as an mbealach, ach a bhfuil neart le déanamh ann. Sa chuan, tá seanlonga áille adhmaid, chomh maith le bialanna agus áiteanna chun rothar a fháil ar iasacht saor in aisce. Má tá suim agat sa stair, is fiú go mór cuairt a thabhairt ar mhúsaem Holbæk, ionad ina bhfuil 12 theach a léiríonn an chaoi ar mhair muintir Holbæk thar na blianta.

Bhuaigh a tionscadal ‘Tithíocht do Dhaoine gan Dídean’, le Astrid Lykke Nielsen, an Gradam Bauhaus Eorpach Nua (NEB) do Chathair atá ag Teacht Chun Cinn in 2021. Tá sé mar aidhm ag an tionscadal an folús atá fágtha ag córais tithíochta reatha a líonadh trí roghanna malartacha a chur ar fáil a thugann tús áite don mhuintearas chomh maith le príobháideacht aonair. Tithe buana, inbhuanaithe, tarraingteacha ar ardchaighdeán a fhorbairt do shaoránaigh atá gan dídean, sin atá i gceist leis an tionscadal ‘Tithíocht do Dhaoine gan Dídean’ agus is é is aidhm dó an meon sealadach atá ag baint le go leor réiteach ar fhadhb na tithíochta ag daoine gan dídean a sheachaint.

Seachas sin, díríonn an chathair ar ghníomhaíochtaí do dhaoine scothaosta. Mar shampla, tá ionaid thiomnaithe gníomhaíochta agus sláinte ann, agus tá Comhairle Shinsearach tofa curtha ar bun aige, dream a oibríonn le comhairle na cathrach chun saincheisteanna a tharraingt anuas atá tábhachtach do dhaoine scothaosta sa phobal. 

Ná caill amach ar na bealaí siúlóireachta a nascann an chathair le bailte atá i gcóngar di. I measc na mbealaí is mó a bhfuil tóir orthu tá na cosáin fiord, aois oighir agus bogaigh, ar féidir teacht orthu de shiúl na gcos nó ar rothar. Ina theannta sin, tá an fhaireachlann atá suite i sléibhte Brorfelde, díreach lasmuigh den chathair, ar an gceann is mó sa Danmhairg. Tá sé inrochtana ag cathaoir rothaí agus cuirtear gníomhaíochtaí ar fáil ann lá agus oíche. 

Tá cáil ar an Danmhairg mar gheall ar a haeistéitic deartha atá galánta agus feidhmiúil, agus ar scil na ndaoine fanacht cluthar agus sona le linn na ngeimhrí fada (hygge). Is sampla iontach de na tréithe seo é Cóbanhávan. Ina theannta sin, tá sí ar cheann de na cathracha is fabhraí do rothair ar domhan agus ainmníodh í mar cheann de na cathracha is sona le cónaí ann. Fíorléiriú ar luachanna Bauhaus Eorpach Nua (NEB)!

Bhuaigh Cóbanhávan Gradam Eurocities 2021 as a tionscadal dearaidh ar fud na cathrach ina bhfuil 300 láithreán atá deartha chun fuílleach uisce báistí a stóráil agus spásanna poiblí á bhfeabhsú ag an am céanna. Ina theannta sin, d’ainmnigh UNESCO an chathair mar Phríomhchathair Dhomhanda na hAiltireachta le haghaidh 2023, go háirithe mar gheall ar Bjarke Ingels Group a bheith ann. Féach ar a bhfána sciála dramhaíl-go-fuinneamh!

Is meascán cothrom de shean agus nua é an seanfhoirgneamh Billedvej. Rinne an tionscadal athrú cuspóra ar fhoirgneamh a bhí ann cheana ar an láithreán agus cuireadh cúpla stór leis chun freastal ar ghnólachtaí agus ar dhaoine araon, rud a dhéanann cothromú ar spásanna príobháideacha, poiblí agus coiteanna. Trí árasáin de mhéideanna éagsúla a mheascadh, tá sé deartha do thionóntaí a bhfuil leibhéil éagsúla ioncaim acu. Tuigtear go méadaíonn an cur chuige sin caoinfhulaingt ar éagsúlacht agus go bhfeabhsaíonn sé cáilíocht tithíochta, rud a chuireann le hinbhuanaitheacht shóisialta. 

Is i gCóbanhávan atá an tUisceadán Blue Planet freisin, áis atá inrochtana go hiomlán do dhaoine faoi mhíchumas. Seasann an foirgneamh amach freisin mar gheall ar a ailtireacht nuálach agus inbhuanaithe. Ón spéir, tá an t-uisceadán cosúil le guairneán ollmhór, agus ón talamh shílfeá go raibh sé ar snámh i linn snámha chiorclach fhrithchaiteach.

Tá cáil ar Hamburg as a tionscnaimh ghlasa agus inbhuanaithe a léiríonn luachanna agus cuspóirí Bauhaus Eorpach Nua (NEB). In 2021, bhuaigh sé an gradam do Chathair Ghlas na Bliana, agus ainmníodh í mar Phríomhchathair Ghlas na hEorpa in 2011. Chomh maith lena smaointe glasa inbhuanaithe, is samplaí iad a comharsanachtaí de cheantair uirbeacha atá fíorchuimsitheach agus nua-aimseartha, rud a fhágann gur fiú go mór cuairt a thabhairt ar an gcathair. 

Tá HafenCity ar cheann de na forbairtí is uaillmhianaí i lár na cathrach in Hamburg. Le cúpla bliain anuas, athraíodh HafenCity ó chalafort tionsclaíoch gan ach dornán beag cónaitheoirí go spás uirbeach le tírdhreach sóisialta agus cultúrtha éagsúil. Murab ionann agus go leor réimsí ionchathracha a bhfuil tóir orthu, ní hiad teaghlaigh aon duine is mó atá le fáil san fhorbraíocht seo. Meallann an raon leathan coincheap maireachtála, leibhéal praghsanna agus stíleanna ailtireachta meascán éagsúil cónaitheoirí, in éineacht le heagraíochtaí sóisialta atá gníomhach sna hearnálacha cúraim agus altranais. Is fiú cuairt a thabhairt ar roinnt spásanna sa cheantar stórais stairiúil in aice láimhe (Speicherstadt), spásanna atá ina Láithreáin Oidhreachta Domhanda UNESCO. Tá façade nua-aimseartha suntasach ag halla ceolchoirme Elbphilharmonie Hamburg, a osclaíodh in 2017.

Ag margadh éisc cáiliúil Hamburg, a osclaítear ar 5 r.n., nó ar 7 r.n. ar an Domhnach, feicfidh tú meascán maith de chónaitheoirí na cathrach. Bíonn idir mhochóirí agus airneánaigh ag díol gcuid táirgí de ghlór ard (ní hamháin iasc, ach torthaí, glasraí, cáis agus níos mó), agus teaghlaigh ag déanamh siopadóireacht na seachtaine ann.

Tá stair shaibhir theann ag an Niocóis. Meastar gurb í an chathair an ‘phríomhchathair dheighilte dheireanach ar domhan’. Gné shainiúil is ea an Líne Ghlas, a theorannaíonn pobal labhartha na Gréige ó phobal labhartha na Tuirce sa Tuaisceart. Mar sin féin, a bhuíochas le srianta teorann a scaoileadh go luath sna 2000idí, is féidir leat cuairt a thabhairt ar dhá thaobh na Niocóise.

In áiteanna ina bhfuil stair dheighilteach den sórt sin, tá sé tábhachtach aontacht a lorg. Is i bpríomhchathair na Cipire atá an tionscadal Bauhaus Eorpach Nua (NEB) ‘Gairdíní na Todhchaí’, tionscadal a bhuaigh an vóta poiblí sa chatagóir ‘Muintearas a fháil ar ais’. Tá na gairdíní deartha le bheith ina spás cuimsitheach comhroinnte ar féidir leis cabhrú le pobail a thabhairt le chéile, agus le muintearas agus naisc daoine a athbheochan.

Tá ceithre phríomhaidhm ag an tionscadal ‘Gairdíní na Todhchaí’: forbairt inbhuanaithe a spreagadh; ról a imirt san eacnamaíocht chiorclach trí fhealsúnacht ‘tógáil le dramhaíl’ a úsáid; a chur ar chumas mhuintir na háite a bheith ina bhfiontraithe talmhaíochta agus tacú lena n-uaillmhian shóisialta ghlas; agus tionchar inscálaithe a bheith aige, ag feidhmiú mar eiseamláir do thionscadail chomhchosúla eile ar fud na Cipire.

Cé go mbreathnaíonn an Niocóis chun tosaigh, tá stair shaibhir aici a bhfoghlaimeoidh tú fúithi nuair a thugann tú cuairt. I Músaem na Cipire tá cuid d’iarsmaí seandálaíochta an oileáin, cuir i gcás potaireacht, seodra, dealbha agus boinn airgid, a théann siar go dtí an tréimhse Neoiliteach, an Oighearaois, an Chré-Umhaois agus an ré Ghréag-Rómhánach.