Vótáil: an bealach is cumhachtaí le do chuid a rá!

An nuashonrú is déanaí an An Chéadaoin, 30/09/2020

Cad atá ar eolas agat faoi thoghcháin? Tá an vótáil ar an gcineál rannpháirtíochta is airde dá bhfuil ar fáil don saoránach i bpobal daonlathach agus is ceart é ar cheart leas iomlán a bhaint as.

I bpobail dhaonlathacha, cuirtear rialtais le chéile trí thoghcháin, nuair is féidir le saoránaigh roghnú idir roinnt iarrthóirí nó páirtithe polaitíochta. Is léiriú foirmiúil é an vóta ar an tacaíocht a thugann tú féin do chinneadh ar leith, d'iarrthóir nó do pháirtí. Ag brath ar do thír, is féidir leat vóta a chaitheamh de ghnáth ar leibhéal bardasach, réigiúnach, náisiúnta agus Eorpach.

I bhformhór na dtíortha, is é 18 mbliana d’aois an aois dhleathach vótála, ach bhíodh ar dhuine a bheith 21 bhliain d'aois nuair a tugadh isteach an ceart vótála an chéad lá riamh. Ar fud na hEorpa ar fad, tá roinnt daoine óga ag iarraidh go n-ísleofaí an aois vótála. Cuir i gcás, sheol Fóram Eorpach na hÓige feachtas ar fud na hEorpa chun an aois vótála a ísliú go dtí 16 bliana d'aois, agus iad ag leanúint shampla na hOstaire. 

Ach vóta a chaitheamh sna toghcháin áitiúla, náisiúnta agus Eorpacha, baineann tú leas as do cheart daonlathach chun páirt a ghlacadh i gcinntí maidir le do thodhchaí, ach tugann tú an dlisteanacht freisin do na tionóil thofa, rud a theastaíonn uathu chun a gcuid dualgas a chur i gcrích.

Na toghcháin Eorpacha

Bíonn na toghcháin Eorpacha ar siúl gach cúig bliana agus is iad na toghcháin thrasnáisiúnta is mó ar domhan iad. I ndiaidh na dtoghchán, caitheann Parlaimint na hEorpa vóta chun ceannaire nua an Choimisiúin Eorpaigh a thoghadh. Is é an Coimisiún comhlacht feidhmiúcháin an Aontais Eorpaigh, agus is é a fhaomhann an fhoireann iomlán Coimisinéirí.

Mar shaoránach óg as an Eoraip, is cuma cá bhfuil cónaí ort agus cén chaoi a saothraíonn tú do phá nó a gcaitheann tú do chuid ama, bíonn tionchar ag an Aontas Eorpach ar do shaol ó lá go lá. I gcomhthéacs thoghcháin 2019, bhailigh Eurodesk sraith acmhainní oideolaíocha ar líne a chabhróidh leat tuilleadh a fháil amach faoin gcaoi a n-oibríonn an tAontas Eorpach, cad a dhéanann sé dá chuid saoránach agus neart rudaí eile nach iad!

An chaoi a n-oibríonn an vótáil

Cé go bhfuil rialacha comhchoiteanna ann maidir le toghcháin an Aontais Eorpaigh, bíonn éagsúlacht idir roinnt gnéithe den vótáil ag brath ar an tír ina bhfuil tú, cibé an féidir vótáil tríd an bpost nó ó thír thar lear mar shampla. Bíonn na laethanta toghcháin difriúil freisin. Tosaíonn na toghcháin go hiondúil Déardaoin (an lá ar a vótálann muintir na hÍsiltíre de ghnáth) agus críochnaíonn siad Dé Domhnaigh (an lá a mbíonn na toghcháin ar siúl i bhformhór tíortha).

Bíonn líon na gcomhaltaí a thoghtar i ngach tír ag brath ar mhéid an daonra sa tír, agus faigheann tíortha beaga níos mó suíochán ná an líon a mbeifí ag súil leis dá gcuirfí na daonraí i gcomhréir lena chéile go docht. 

Tháinig méadú suntasach ar líon na ndaoine a chaith vóta sna toghcháin is déanaí, a bhí ar siúl i mí na Bealtaine 2019. Mhéadaigh an uimhir go dtí meán de bhreis is 50% ar fud an Aontais.

Bealach maith le fáil amach cé na ceisteanna a bheidh á bplé sa toghchán ná cláir na n-iarrthóirí a léamh. Bíonn a leathanaigh féin ag roinnt iarrthóirí ar na meáin shóisialta, áit a bhfaighidh tú freagra ar do chuid ceisteanna. Le haghaidh na gcéad toghcháin Eorpacha eile a bheidh ar siúl in 2024 féadfaidh tú dul i dteagmháil freisin leis an oifig Idirchaidrimh is gaire duit i bParlaimint na hEorpa.

Má tá cónaí ort thar lear, féadfaidh tú vóta a chaitheamh fós i dtoghcháin náisiúnta do thíre, agus i gcás thoghcháin Pharlaimint na hEorpa, féadfaidh tú roghnú cén tír ar mian leat vótáil di. Tugann do chearta vótála san Aontas deis duit vóta a chaitheamh agus seasamh mar iarrthóir i dtoghcháin bhardasacha sa tír ina bhfuil cónaí ort.

An chéad uair eile a mheasann tú nach bhfuil rudaí mar is cóir sa tsochaí, cén fáth nach mbaineann tú triail as vótáil?