Aħrab mill-perikli online!

L-aħħar aġġornament sar fi It-Tnejn, 30/08/2021

Ngħaddu ħafna ħin ikkonnettjati mal-Internet fuq il-mobiles, it-tablets u l-laptops tagħna biex nikkonnettjaw mal-media soċjali, nibqgħu f’kuntatt mal-ħbieb tagħna, naraw il-films u nisimgħu l-mużikau nistudjaw jew naħdmu. Iżda kemm aħna sikuri online?

Iż-żgħażagħ għandhom id-dritt li jgawdu l-aħjar esperjenzi possibbli online li jista’ jipprovdi l-internet. Kull sena, fi Frar, l-UE torganizza l-kampanja ta’ Jum l-Internet Sikur biex tqajjem kuxjenza dwar kif l-isforzi kollettivi jistgħu jagħmlu d-differenza biex ikun hemm internet aħjar għall-futur (#SaferInternet4EU). L-ewwel ħaġa hija li nkunu konxji mir-riskji li tista’ ssib meta tkun online u li tkun taf x’tista’ tagħmel dwaru.

Privatezza

Dak kollu li tippubblika fuq l-internet jitlef il-privatezza. Għalhekk, it-tqegħid ta’ informazzjoni personali fuq blogs, fil-profil tiegħek jew fuq fora ta’ diskussjoni jista’ jkun ta’ periklu u jista’ jwassal għall-abbuż. Oqgħod attent ukoll biex ma tgħidx jew ma tagħmel xejn fuq l-internet li ma tagħmilx fil-ħajja reali u taħseb dwar min jara x’tagħmel fuq l-internet (kompletament stranġieri? ħbieb? ħbieb tal-ħbieb?). Kun ċert li tistabbilixxi s-settings ta’ privatezza tiegħek. 

Tabilħaqq, jekk il-liġijiet reċenti tal-UE jagħmluha aktar faċli li titħassar b’mod permanenti l-informazzjoni personali li tkun qsamt (smajt dwar il-GDPR? iċċekkja l-artiklu tagħna dwar id-drittijiet tiegħek online), fil-prattika jista’ jkun ikkumplikat ħafna li tiġi rkuprata jew li titħassar. Aktar ma taġixxi malajr, ferm aħjar, peress li aktar ma l-kontenut idum online, aktar jista’ jinqasam. Jekk tixtieq tevalwa l-għarfien dwar is-sigurtà tal-internet tiegħek, wieġeb il-kwiżż online dwar iċ-Ċibersigurtà. Dan jeħodlok massimu ta’ 10 minuti u żgur li se titgħallem xi ħaġa utli!

Sexting (it-trażmissjoni ta’ stampi diġitali sesswalment espliċiti, videos, messaġġi, jew emails, normalment permezz ta’ mobile) hu eżempju tajjeb ta’ riskji ta’ privatezza. Għalkemm l-intenzjoni tista’ tkun innoċenti u tista’ tafda lill-persuna li qed tibgħatilha l-messaġġi, x’jiġri jekk l-istampa jew il-video jiġi kondiviż jew jiġi interċettat?

Online grooming 

Il-grooming huwa l-proċess li fih adult, l-hekk imsejjaħ “groomer”, jikkuntattjak online, l-aktar permezz tal-użu ta’ profili foloz li jirrappreżentaw xi żagħżugħa jew ċelebrità. Il-groomer jista’ jkollu motivazzjonijiet multipli li jidħaq bik u li jabbuża mill-innoċenza tiegħek: biex jisfruttak u joħodlok xi flus mill-istampa tista’ taqsam għall-gost sesswali tagħhom (xi stampi jistgħu jispiċċaw f’xi sit web oskur tal-pedofilja), jew li jirrikattak. Dan huwa reat. Dan jissejjaħ koerċizzjoni u l-estorsjoni sesswali online.

Il-groomer normalment se jibni l-fiduċja qabel. Mhux faċli li tkun taf jekk xi ħadd qed jipprova jagħmillek il-grooming. Kun ċert li ma tibgħatx stampi jew videos ovvji tiegħek stess fuq fora online jew fuq il-media soċjali jekk ma tafx li min qed jirċevihom personalment. Jekk taħseb li qed tħabbat wiċċek ma’ groomer, kun ċert li twaqqaf il-konverżazzjoni, fittex l-għajnuna u rrapporta lill-persuna. 

Diskors ta’ mibegħda 

Id-diskors ta’ mibegħda hu l-espressjoni ta’ opinjoni negattiva ġeneralizzata dwar grupp jew persuni partikolari li jappartjenu lil dak il-grupp. Din hija forma waħda ta’ razziżmu u diskriminazzjoni prevalenti fl-Ewropa kollha u amplifikata mill-Internet u l-media soċjali. Il-ksenofobija hija l-aktar raġuni b'mod komuni rrappurtata ta’ diskors ta’ mibegħda segwit mill-orjentazzjoni sesswali u mill-mibegħda kontra l-Musulmani (Kodiċi ta’ Kondotta dwar il-ġlieda kontra d-diskors ta’ mibegħda online illegali). L-UE ilha taħdem ma’ fornituri online biex tiżgura li l-vittmi jkunu jistgħu jirrapportaw diskors ta’ mibegħda.

Il-Kunsill tal-Ewropa nieda kampanja “No Hate Speech Campaign” biex iqajjem kuxjenza dwar l-importanza li jiġi kkundannat id-diskors ta’ mibegħda. Din il-kampanja hija sejħa għal azzjoni, fuq is-sit web tal-kampanja ż-żgħażagħ se jsibu riżorsi biex jieħdu azzjoni u kuntatti nazzjonali biex jirrappurtaw diskors ta’ mibegħda.

Il-bullying fuq l-internet 

Il-bullying fuq l-internet huwa fenomenu li jseħħ online meta żagħżugħ (jew grupp) jhedded, jumilja jew iweġġa’ persuna oħra. Jista’ jseħħ fi kwalunkwe ħin u post, il-bully ċibernetiku jista’ jaġixxi b’mod anonimu u ħafna drabi jkun hemm aktar xhieda online mill-bullying fil-ħajja reali. L-ewwel Ħamis ta’ Novembru, il-Jum Internazzjonali kontra l-Vjolenza u l-Bullying fl-Iskola Inkluż il-Bullying fuq l-internet huwa organizzat mill-UNESCO u l-Istati Membri tagħha, filwaqt li jirrikonoxxi li l-vjolenza relatata mal-iskola fil-forom kollha tagħha hija ksur tad-drittijiet tat-tfal u ż-żgħażagħ għall-edukazzjoni u għas-saħħa u l-benesseri. 

Hemm ħafna x’tagħmel biex tiġġilidlu kemm online kif ukoll offline, fl-iskola jew xi mkien ieħor fil-komunità tiegħek. L-ewwel ħaġa hu li tiddefendi lill-oħrajn jekk tara xi ħadd qed jiġi bbuljat. Kun ċert li tinvolvi ruħek u intervieni! Jekk int vittma, tibżax titkellem ma’ xi ħadd, jew ma’ sħabek, mal-familja, mal-għalliem, ma’ servizz speċjalizzat jew ma’ kwalunkwe adult li tafda (iċċekkja l-membri tan-Network Ewropew Kontra l-Bullying jew il-korp nazzjonali tal-ugwaljanza fil-pajjiż tar-residenza tiegħek). Fittex l-għajnuna, m’intix waħdek u dejjem ftakar li l-bully ċibernetiku hu dak li għandu għalfejn jistħi. 

Aħbarijiet foloz

L-aħbarijiet foloz huma preżenti kullimkien fuq il-web, huma aħbarijiet mhux preċiżi jew qarrieqa li ġew varati xjentement fil-media biex jimmanipulaw l-opinjonijiet. Biex tkun tista’ tirrikonoxxihom, trid tkun tista’ tidentifika l-informazzjoni. 

Hemm prinċipji bażiċi biex tiġi vverifikata l-validità tal-informazzjoni: staqsi lilek innifsek min hu l-awtur u l-għanijiet tiegħu? L-aħbar qiegħda tixxandar fuq sit ta’ min jafdah? Ġiet ippubblikata fuq sorsi affidabbli oħra? It-tisħiħ tal-ħiliet ta’ ħsieb kritiku tiegħek biex tiddistingwi bejn sorsi affidabbli ta’ informazzjoni minn miżinformazzjoni huwa essenzjali. Regola tad-deheb: jekk tkun ħażina wisq jew tajba wisq biex tkun vera, probabbilment ma tkunx vera!

Aqra aktar dwar is-suġġett f’dan l-artiklu l-ieħor fil-Portal għaż-Żgħażagħ Ewropej. 

Tixtieq tirrapporta abbuż? 

Il-biċċa l-kbira tal-pajjiżi Ewropej stabbilixxew mekkaniżmi ta’ rappurtar nazzjonali u appoġġ għall-vittmi ta’ bullying fuq l-internet, diskors ta’ mibegħda u reati ta’ mibegħda, ipprovduti minn awtoritajiet nazzjonali u NGOs. Iċċekkja l-lista pprovduta mill-Kunsill tal-Ewropa.
Fi ħdan l-UE, Ins@fe, parti min-network ta’ Ċentri għal Internet Aktar Sikur, tipprovdi lista ta’ helplines li jiġbru informazzjoni, pariri u għajnuna liż-żgħażagħ dwar kif għandhom jittrattaw kontenut ta’ ħsara, kuntatt ta’ ħsara bħalma hu l-grooming, u l-imġiba ta’ ħsara bħall-bullying fuq l-internet jew sexting. Tista’ tagħmel rapport jew tirreferi direttament għall-helplines tan-netwerk. 

Il-portal tal-UE għal Internet Aħjar għat-Tfal joffri riżorsi u pariri biex tipproteġi lilek innifsek meta tmur fuq l-internet. Hemm taqsima ddedikata għaż-żgħażagħ “BIK Youth” fejn tista’ taċċessa riżorsi utli u tipparteċipa billi ssemma’ leħnek. 

Inti espert subaltern tas-sigurtà ċibernetika?

L-Isfida Ewropea għaċ-Ċibersigurtà hija l-avveniment annwali Ewropew li jgħaqqad flimkien it-talenti żgħażagħ mill-Ewropa kollha biex jieħdu gost u jikkompetu fiċ-ċibersigurtà. L-edizzjoni tal-2020 se ssir fi Vjenna mit-3 sas-7 ta’ Novembru 2020.

It-talenti ċibernetiċi ewlenin minn kull pajjiż parteċipanti se jiltaqgħu fi Vjenna biex jagħmlu l-kuntatti u jikkollaboraw u finalment jikkompetu kontra xulxin. Il-kontestanti se jiġu sfidati biex tinstab soluzzjoni għal kompiti relatati mas-sigurtà minn oqsma bħas-sigurtà tal-internet, is-sigurtà mobbli, puzzles kriptografiċi, l-inġinerija bir-rivers u l-forensika u fil-proċess, il-ġbir ta’ punti biex jiġu solvuti.

Skopri kif tingħaqad fis-sit web tal-avveniment.