Artificiële intelligentie: wat moet je zeker weten?

Laatste wijziging Donderdag, 18/11/2021

Jongeren worden vandaag omringd door kunstmatige intelligentie (AI). Wanneer u spelletjes speelt, apps downloadt of sociale media gebruikt, raken bepaalde persoonsgegevens bekend. Hoe worden die door algoritmen gebruikt? Ziet u dezelfde informatie op zoekmachines of sociale media als andere gebruikers? Heeft u zelf nog controle over uw politieke, consumenten- en sociale keuzes?

Wat is artificiële intelligentie?

Artificiële intelligentie (AI) is alomtegenwoordig in ons leven. AI is een overkoepelende term voor een reeks technieken waarmee machines of codes menselijke intelligentie kunnen nabootsen.

Als u een vriend per sms uitnodigt om iets te gaan drinken en uw telefoon begrijpt dit en zet de afspraak in uw agenda, dan is dat te danken aan AI.

AI kan op verschillende gebieden (bijvoorbeeld gezondheid, transport of klimaatverandering) uiterst nuttig zijn voor de samenleving. AI kan grote hoeveelheden gegevens analyseren en patronen herkennen. AI kan worden gebruikt om optimale oplossingen te vinden, bijvoorbeeld om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

De oorsprong van AI

Het concept AI is niet nieuw. De mensen dagdromen al lang over zelfrijdende auto’s of robots die met mensen kunnen communiceren. Reeds in de 18e eeuw creëerde de uitvinder Wolfgang von Kempelen de “Mechanische Turk”, een schaakmachine die de sterkste tegenstanders kon verslaan. Later ontdekte men dat deze automaat in feite werd bestuurd door een mens die in de machine verstopt zat. Hoewel dit geen AI was, is de “Turk” een duidelijk voorbeeld van ons eeuwenoud verlangen om intelligente machines te bouwen.

In 1936 begon het tijdperk van de moderne AI, toen Alan Turing zijn concept van de universele machine publiceerde. Pas in 1997 konden wij ons collectief iets voorstellen bij AI. Toen versloeg de computer “Deep Blue” wereldkampioen Garry Kasparov in een schaakpartij. Dit keer ging het echter niet om een door een mens bestuurde schijnautomaat, maar om een machine die op eigen kracht een mens versloeg.

AI in ons dagelijks leven

AI is echter veel meer dan schakende computers. U bent zich misschien niet bewust van de alomtegenwoordigheid van AI in uw leven. 

Naast vele andere toepassingen gebruikt u AI wanneer u luistert naar muziek met behulp van een spraakassistent, wanneer u de mobiele camera in de portretmodus gebruikt en de camera voor de juiste instellingen zorgt, wanneer u door algoritmen op basis van consumententrends geselecteerde muziekaanbevelingen volgt, wanneer u een GPS gebruikt om de snelste weg naar uw bestemming te vinden of wanneer e-mailspamfilters automatisch spam opsporen. Het is duidelijk: AI is overal.

Met behulp van AI is het mogelijk virtuele assistenten te creëren om mensen bij verschillende taken te helpen, betere medische behandelingen te ontwikkelen of consumententrends in sociale netwerken op te sporen. AI wordt ook gebruikt voor marketing, wat ethische problemen doet rijzen. Bijvoorbeeld wanneer algoritmen worden gebruikt om politieke keuzen te beïnvloeden, wat Cambridge Analytica tijdens de Amerikaanse verkiezingen en het Brexitreferendum zou hebben gedaan. In zulke gevallen is het van cruciaal belang te begrijpen hoe algoritmen werken.

Hoe werken algoritmen?

Laten we de sociale media als voorbeeld nemen. Algoritmen analyseren gedragspatronen om mensen meer verslaafd te maken. Hoe meer tijd u op Facebook, Instagram of TikTok doorbrengt, hoe meer geld deze bedrijven verdienen. Dat is de nieuwe realiteit binnen de reclamewereld. Het probleem is dat dit kan leiden tot verslavend gedrag of, erger nog, u wordt in een filter of ideologische “bubbel” geplaatst.

Om u “verslaafd” te houden, bieden sociale media u inhoud aan waarvan op basis van algoritmen is vastgesteld dat u die wellicht leuk vindt. Stel dat u op internet naar complottheorieën zoekt, dan zullen de sociale media u dergelijke inhoud voorschotelen. Voor u het weet, wordt u bedolven onder publicaties die u in uw overtuigingen sterken.

Dit geldt voor u, maar ook voor de mensen rondom u. Heeft u zichzelf bijvoorbeeld ooit afgevraagd of uw mobiele telefoon naar u luistert? Het overkwam Mia toen een vriendin haar mening over een paar schoenen vroeg. De volgende dag kreeg ze een advertentie voor exact dezelfde schoenen te zien. Ze had echter nooit op internet naar die schoenen gezocht, dus vroeg ze zich af of haar telefoon haar afluisterde. Wat was er gebeurd? Het algoritme wist dat ze bij haar vriendin was (op basis van de locatie of de verbinding met hetzelfde netwerk) en dat die vriendin online naar die schoenen had gekeken. Bijgevolg dacht het algoritme dat dit product ook haar zou kunnen interesseren op basis van haar soortgelijke profiel. Weer algoritmen dus...

Gehoopt wordt dat jongeren dankzij een beter inzicht in hoe algoritmen worden gecreëerd en hoe ze de samenleving beïnvloeden kritischer met zulke technologie zullen kunnen omgaan. Misschien wordt u wel gemotiveerd om onze toekomst mee vorm te geven.

Wat kan u doen om uw gegevens te beschermen?

Word kritisch en bedenk dat u online in een filterbubbel leeft!

Hier vindt u tips om uw persoonsgegevens te beschermen:

• Maak wanneer mogelijk gebruik van een virtueel particulier netwerk. Daarmee verbergt u niet alleen uw ware identiteit, het voorkomt zelfs dat uw internetprovider toegang krijgt tot uw onlineactiviteit.
• Surf in incognitomodus en gebruik zoekmachines zonder logboeken.
• Beperk app-tracking op uw telefoon.
• Gebruik een aantal privacygerelateerde extensies in uw browser - daarmee zal het site-tracken stoppen.
• Gebruik een op privacy gerichte alternatieve browser op uw computer.
• U kunt een browser-extensie gebruiken om cookies van derden automatisch te verwijderen nadat u de site heeft verlaten (sommige sites werken niet zonder cookies).

Wat doet de EU?

De Europese aanpak van AI focust op twee gebieden: uitmuntendheid en vertrouwen in het gebruik van AI verzekeren. De Commissie wil met een reeks regels specifieke risico’s van AI aanpakken. Ze publiceerde in april 2021 haar “AI-pakket”, waarin nieuwe regels en acties worden voorgesteld om van Europa de mondiale hub voor betrouwbare AI te maken.

 

 

Erasmus+ ondersteunt jongerenparticipatieprojecten rond digitale geletterdheid!

Wilt u samen met uw vrienden een project rond dit onderwerp uitwerken?

De EU biedt financiering voor projecten bedoeld om digitale vaardigheden en mediageletterdheid van jongeren te ontwikkelen (in het bijzonder kritisch nadenken en het vermogen om informatie te beoordelen en te verwerken), om jongeren zo beter te wapenen tegen desinformatie, nepnieuws en propaganda en hen beter in staat te stellen om deel te nemen aan het democratische leven.

Ofwel vormt u een informele groep van ten minste vier jongeren tussen 13 en 30 jaar (waarbij één groepslid van ten minste 18 jaar de leiding heeft), ofwel dient u een aanvraag in het kader van een jongerenorganisatie (bv. jeugdcentrum, ngo, gemeente).

De maximale subsidie per project bedraagt 60.000 euro. Die kan gebruikt worden om kosten in verband met coaching, steun voor inclusie, reiskosten en andere kosten in verband met de organisatie van evenementen te dekken.

Voor meer informatie, ga naar de Erasmus+-pagina over deze actie en neem contact op met uw nationaal Erasmus+-agentschap.