Prawa kobiet: czy równouprawnienie płci jest już rzeczywistością w Europie?

Ostatnia aktualizacja wtorek, 07/09/2021

Choć podejście do równouprawnienia stale ewoluuje, nawet młodsze pokolenie współczesnych Europejczyków jest narażone na stereotypy i nierówności związane z płcią. W dzisiejszych czasach nadal widoczne są różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn, szczególnie na rynku pracy.

Równość kobiet i mężczyzn jest jedną z podstawowych zasad Unii Europejskiej. W ostatnich dziesięcioleciach UE poczyniła znaczne postępy w zakresie równouprawnienia płci. Wciąż jednak występują różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn, a na rynku pracy to głównie kobiety są nadal zatrudniane w gorzej opłacanych sektorach. Nie są też dostatecznie reprezentowane na stanowiskach, które wymagają podejmowania decyzji. 

Komisja Europejska uczyniła równouprawnienie płci jednym z priorytetów swojego programu politycznego, a w przyjętej niedawno strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025 postawiła sobie za cel osiągnięcie równości płci w Europie. Kobiety muszą się mierzyć z wieloma wyzwaniami – poniżej przedstawiamy zaledwie kilka z nich.

Jak przedstawia się obecna sytuacja i jakie działania podejmuje UE?

Działania UE na rzecz równości płci są realizowane w różnych obszarach polityki, a ich celem jest zapewnienie równouprawnienia na przykład poprzez zagwarantowanie równości w podejmowaniu decyzji, położenie kresu przemocy ze względu na płeć i zlikwidowanie luki płacowej między kobietami a mężczyznami. Oto niektóre kluczowe dane statystyczne dotyczące obecnej sytuacji i działań UE w tym obszarze.

Równość wynagrodzeń

Kobiety w Unii Europejskiej (UE-27) zarabiają średnio o 16 proc. mniej niż mężczyźni, przy czym między poszczególnymi państwami występują znaczne różnice. Unia Europejska nie tylko podnosi świadomość na temat tej sytuacji w ramach corocznej kampanii Komisji Europejskiej z okazji Dnia Równych Płac obchodzonego 4 listopada, ale także przyjmuje rozmaite przepisy takie jak zbiór przepisów UE gwarantujących prawo do równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. 

Kształcenie i badania

Różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn utrzymują się w obszarze edukacji, na przykład jeśli chodzi o preferencje dotyczące wyboru przedmiotów nauczania. Choć to kobiety częściej zdobywają wyższe wykształcenie, stanowią jednak znaczną większość wśród absolwentów dziedzin nauki kojarzonych z tradycyjnymi rolami kobiet, na przykład związanych z opieką, a w dziedzinach takich jak nauki ścisłe czy inżynieria kobiet jest wciąż niewiele. 

Właśnie dlatego UE organizuje konkurs o Europejską Nagrodę dla Innowatorek i wspiera organizację Międzynarodowego Dnia Kobiet i Dziewcząt w Nauce. Problematyka płci została również uwzględniona w sposób przekrojowy w programie ramowym w zakresie badań i innowacji – „Horyzont 2020”. 

Przemoc 

33 proc. kobiet w UE doświadczyło przemocy fizycznej lub seksualnej! 

UE dąży do tego, by położyć kres przemocy ze względu na płeć poprzez wprowadzanie przepisów prawa i praktycznych środków w zakresie praw ofiar zgodnie z Konwencją Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.

Przywództwo

Kobiety stanowią także mniejszość na stanowiskach kierowniczych w różnych obszarach: w polityce, gospodarce, nauce i badaniach. Tylko 7,5 proc. członków zarządów i 7,7 proc. dyrektorów generalnych to kobiety (zob. zestawienie informacji na temat unijnej strategii na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020–2025)! 

Komisja Europejska zobowiązuje się do odegrania wiodącej roli w dążeniu do równouprawnienia. Pod kierownictwem przewodniczącej Komisji, Ursuli von der Leyen, pierwszej kobiety na tym stanowisku, kolegium komisarzy UE po raz pierwszy w historii ma szansę osiągnąć parytet płci. 

W jaki sposób UE monitoruje postępy?

Obywatele UE mają do dyspozycji wiele możliwości walki z nierównym traktowaniem kobiet i mężczyzn. Pierwszym krokiem w tym procesie jest zidentyfikowanie problemu – tu z pomocą przychodzi Eurostat, zapewniający informacje na temat UE jako całości, a także na temat poszczególnych państw członkowskich. 

Po zebraniu wszystkich informacji organy takie jak Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn mogą rozpocząć działania na rzecz promowania równych szans dla kobiet i mężczyzn polegające na opracowywaniu lepszych polityk. Instytut publikuje wskaźnik równouprawnienia płci – jest to narzędzie do pomiaru złożonego zagadnienia, jakim jest równouprawnienie płci, a także do monitorowania postępów w zakresie osiągania równości płci w całej UE w miarę upływu czasu. 

Program wzajemnego uczenia się realizowany wspólnie przez państwa członkowskie UE przyczynił się do wzmocnienia wymiany informacji o działaniach na rzecz walki z nierównym traktowaniem kobiet i mężczyzn. Na przykład Szwajcaria, Niemcy i Austria wykorzystują innowacyjne narzędzia, takie jak kalkulatory płac, aby zwiększyć świadomość społeczną na temat kwestii związanych z równouprawnieniem płci. 

UE ściśle współpracuje także z krajowymi organami ds. równości płci oraz z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego takimi jak Europejskie Lobby Kobiet. 

Potrzebujesz wsparcia? 

Masz poczucie, że nie zaoferowano Ci stanowiska ze względu na płeć? A może jesteś świadkiem niesprawiedliwego traktowania innej osoby ze względu na płeć? Skontaktuj się ze swoim krajowym organem ds. równości płci i dowiedz się, w jaki sposób przepisy unijne mogą pomóc Ci w tej sytuacji.