Vrouwenrechten: is gendergelijkheid een realiteit in Europa?

Laatste wijziging Dinsdag, 07/09/2021

De houding tegenover gelijkheid is aan het veranderen, maar zelfs de jongere generaties zijn niet immuun voor seksestereotyperingen en genderongelijkheden. Ook vandaag de dag bestaan er nog ongelijkheden tussen vrouwen en mannen, met name op de arbeidsmarkt.

Gelijkheid van vrouwen en mannen is een van de grondbeginselen van de Europese Unie. De EU heeft de afgelopen decennia veel bereikt op het gebied van gendergelijkheid, maar de genderkloof bestaat nog steeds. Zo zijn vrouwen nog steeds oververtegenwoordigd in sectoren waar de lonen lager liggen en zijn ze ondervertegenwoordigd in besluitvormingsposities. 

De Europese Commissie heeft gendergelijkheid hoog op haar beleidsagenda staan en heeft recentelijk een ambitieuze strategie voor gendergelijkheid (2020-2025) aangenomen die gericht is op een Europa waarin vrouwen en mannen gelijk zijn. Vrouwen zien zich op het gebied van gendergelijkheid tegenover een groot aantal uitdagingen gesteld.

Wat is de stand van zaken en wat doet de EU eraan?

De genderdimensie is geïntegreerd in diverse beleidsgebieden en de EU-maatregelen op dit gebied zijn bedoeld om gelijke rechten te waarborgen, zoals gelijkheid in besluitvormingsprocessen, maar ook om een einde te maken aan gendergerelateerd geweld en de loonkloof tussen mannen en vrouwen te dichten. Hieronder volgen enkele cijfers over de stand van zaken en maatregelen die de EU in dat verband heeft genomen.

Gelijke beloning

In de Europese Unie (EU-27) verdienen vrouwen gemiddeld 16 % minder dan mannen, met grote verschillen tussen de lidstaten. De EU vergroot de bewustwording rond dit onderwerp met de jaarlijkse campagne Dag voor gelijke beloning (4 november) van de Europese Commissie en neemt verschillende wetten aan, zoals wetgeving inzake het recht op evenwicht tussen werk en privéleven. 

Onderwijs en onderzoek

In het onderwijs komen genderongelijkheden tot uiting in bijvoorbeeld de studiekeuze. Vrouwen hebben vaker hoger onderwijs genoten, maar zijn nog steeds oververtegenwoordigd in beroepen die worden geassocieerd met traditioneel vrouwelijke rollen, zoals de zorg, en ondervertegenwoordigd op gebieden als wetenschap en techniek. 

Daarom heeft de EU de Innovatieonderscheiding voor vrouwen ingesteld en verleent zij steun aan de Internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de Wetenschap. Gender is ook een horizontaal aspect van Horizon 2020, het programma waarmee de EU onderzoek en innovatie financiert. 

Geweld 

33 % van de vrouwen in de EU heeft wel eens te maken gehad met fysiek en/of seksueel geweld! 

De EU wil gendergerelateerd geweld aanpakken door middel van wetgeving en praktische maatregelen betreffende de rechten van slachtoffers, in overeenstemming met het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld.

Leiderschap

Tot slot zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in leidinggevende functies op verschillende gebieden: politiek, economie, wetenschap en onderzoek. Slechts 7,5 % van de leden van raden van bestuur en 7,7 % van de CEO’s is vrouw (zie de factsheet over de EU-strategie voor gendergelijkheid 2020-2025)! 

De Europese Commissie wil op dit gebied het voortouw nemen. Onder leiding van Ursula von der Leyen, de eerste vrouwelijke voorzitter van de Europese Commissie, is in het College van leden van de Europese Commissie voor het eerst in de geschiedenis min of meer pariteit bereikt. 

Hoe meet de EU de vooruitgang?

EU-burgers beschikken over een groot aantal instrumenten om genderongelijkheid te bestrijden. Het probleem vaststellen is de eerste stap in het proces. Eurostat verstrekt informatie over de EU als geheel en over de individuele lidstaten. 

Wanneer de informatie is verzameld, kunnen organen als het Europees Instituut voor gendergelijkheid (EIGE) zich gaan inzetten voor gelijke kansen voor mannen en vrouwen door het bestaande beleid te verbeteren. Het EIGE publiceert een gendergelijkheidsindex, die het complexe begrip gendergelijkheid meet en als hulpmiddel wordt gebruikt voor het monitoren van de voortgang op het gebied van gendergelijkheid in de EU. 

Het programma voor wederzijds leren over gendergelijkheid zorgt ervoor dat de EU-lidstaten kunnen leren van elkaars maatregelen tegen de genderkloof. Zo maken Zwitserland, Duitsland en Oostenrijk gebruik van innovatieve instrumenten zoals beloningscalculators om burgers meer bewust te maken van kwesties rond gendergelijkheid. 

De EU werkt ook nauw samen met nationale gendergelijkheidsinstanties en maatschappelijke organisaties als de Europese Vrouwenlobby. 

Hulp nodig? 

Heb je het gevoel dat je vanwege je geslacht een baan niet hebt gekregen? Ben je er getuige van geweest dat iemand vanwege zijn of haar geslacht oneerlijk werd behandeld? Neem dan contact op met de nationale instantie voor gendergelijkheid in jouw land en ontdek hoe EU-wetgeving je kan helpen.