Σε ποια ηλικία θα πρέπει να μπορεί κανείς να ψηφίζει στις εκλογές;

Τελευταία ενημέρωση Δευτέρα, 02/05/2022

Η ψήφος σε ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές είναι ένα πολιτικό δικαίωμα που σας δίνει την ευκαιρία να επιλέξετε τους εκπροσώπους σας, οι οποίοι θα είναι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με δημόσια θέματα που επηρεάζουν ολόκληρη την κοινωνία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντικό να κάνετε χρήση του εν λόγω δικαιώματος, για να αποφασίσετε το μοντέλο της κοινωνίας που οραματίζεστε, να αναλογιστείτε ποια πρόσωπα θα εκλέξετε και να είστε υπεύθυνοι για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την υλοποίηση αυτού του οράματος. Όμως, τι ηλικία πρέπει να έχετε για να ψηφίσετε; Λοιπόν... αυτό διαφέρει από χώρα σε χώρα —ας μάθουμε!

Η σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη

Πόσες χώρες της ΕΕ επιτρέπουν σε άτομα κάτω των 18 ετών να ψηφίζουν στις εκλογές; Υπάρχουν εικασίες; 20, 15, 8 κράτη μέλη της ΕΕ; Ποιες πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να είναι αυτές οι χώρες;

Λοιπόν… η απάντηση είναι στην πραγματικότητα ένας αριθμός χαμηλότερος από τους παραπάνω, αφού μέχρι στιγμής μόνο η Αυστρία (το πρώτο κράτος μέλος!) ακολουθούμενη από τη Μάλτα και το Βέλγιο παραχωρούν σε νέους ηλικίας 16 και 17 ετών το δικαίωμα να ψηφίζουν στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μόνο η Αυστρία και η Ελλάδα (για τα άτομα ηλικίας 17 ετών) το πράττουν στις εθνικές εκλογές. Οι εκλογές σε διαφορετικά επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό και εθνικό) ακολουθούν διαφορετικούς εκλογικούς κανόνες.

Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να έχετε υπόψη σας το γεγονός ότι σε ορισμένες χώρες της ΕΕ (Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Ελλάδα και Λουξεμβούργο) η ψήφος στις ευρωπαϊκές εκλογές είναι υποχρεωτική. Δικαίως μπορεί κανείς να υποθέσει ότι το ποσοστό συμμετοχής θα είναι σίγουρα υψηλότερο απ’ ό,τι στις χώρες όπου μπορείτε να αποφασίσετε αν θα ψηφίσετε ή όχι. Επίσης, προκύπτει το ερώτημα πώς έχει αλλάξει η προσέγγιση με την πάροδο του χρόνου από τότε που οι άνθρωποι αγωνίζονταν για να αποκτήσουν το δικαίωμα ψήφου... που σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελεί πλέον υποχρέωση.

Σε αντίθεση με την παλιά πεποίθηση ότι στους νέους δεν αρέσει η πολιτική, η αλήθεια είναι ότι οι νέοι πρωτοστάτησαν σε ισχυρά αιτήματα για ισότητα των φύλων, μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής ή έκκληση για την απαγόρευση της μη αμειβόμενης πρακτικής άσκησης. Η πολιτική εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου και οι νέοι έχουν μάθει να προσαρμόζουν τους κώδικες συμμετοχής και επικοινωνίας τους ώστε να διοχετεύουν τα αιτήματά τους για τις αλλαγές που θέλουν να δουν στην κοινωνία. 

Παρά την ύπαρξη ορισμένων μέσων συμμετοχής του πολίτη, όπως τα κινήματα νεολαίας, ο διαδικτυακός ακτιβισμός, ο εθελοντισμός, η συμμετοχή σε μια πρωτοβουλία Ευρωπαίων πολιτών ή στον Διάλογο της ΕΕ για τη Νεολαία για τη συνεργασία με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, η απόκτηση του δικαιώματος ψήφου είναι ένα ισχυρό μήνυμα προς τους νέους ότι η φωνή τους έχει δύναμη, ακούγεται και λαμβάνεται υπόψη από τους πολιτικούς. 

Ποιο είναι λοιπόν το θέμα της συζήτησης; Ας εξετάσουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα

Τα επιχειρήματα κατά της μείωσης της εκλογικής ενηλικιότητας κάτω από τα 18 έτη βασίζονται στη νευρολογική ανάπτυξη των εγκεφάλων μας, οι οποίοι λέγεται ότι εξακολουθούν να αναπτύσσονται και να ωριμάζουν, τουλάχιστον από επιστημονική άποψη. Επιπλέον, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι νέοι δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι σχετικά με την πολιτική και τις αποφάσεις που μπορούν να επηρεάσουν με τις ψήφους τους. 

Η καλή γνώση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των νέων τεχνολογιών, την οποία κατέχουν σήμερα οι νέοι, θα μπορούσε να συμπληρωθεί με την ενεργό αγωγή του πολίτη, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι νέοι διαθέτουν τα απαραίτητα εργαλεία και πόρους για να κατανοήσουν πώς λειτουργεί η πολιτική και ποιος είναι ο ρόλος της.

Από την άλλη πλευρά, τα επιχειρήματα υπέρ της χορήγησης στους νέους του δικαιώματος ψήφου από την ηλικία των 16 ετών τονίζουν το γεγονός ότι κατ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να καλλιεργηθεί και να ενισχυθεί μια δημοκρατική συνήθεια που θα συμβάλει στη μείωση των ποσοστών αποχής στις εκλογές αργότερα, κατά την ενηλικίωση. Έτσι, η χορήγηση δικαιωμάτων ψήφου στους νέους ωφελεί εν γένει την εκλογική διαδικασία διαχρονικά, καθώς ενθαρρύνεται η ενεργός συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατία από νεαρή ηλικία. Επιπλέον, σε πολλές χώρες είναι νόμιμη η εργασία σε ηλικία 16 ετών· ως εκ τούτου, τα άτομα κάτω των 18 ετών που εργάζονται πληρώνουν φόρους και θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν πώς προτιμούν να δαπανώνται οι φόροι τους. 

Τέλος, η χορήγηση στους νέους του δικαιώματος ψήφου στις εκλογές θα ήταν μια συνεκτική απόφαση σε ευθυγράμμιση με άλλα δικαιώματα που ήδη απολαμβάνουν, όπως η απόκτηση άδειας οδήγησης για την οδήγηση μοτοσικλέτας ή η λήψη απόφασης για ιατρικά θέματα που τους αφορούν χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων τους, τα οποία συνήθως αποκτώνται στην ηλικία των 16 ετών.

Μελλοντική πορεία

Σε όλη την ιστορία παρατηρείται μια τάση μείωσης της ηλικίας εκλογικής ενηλικιότητας. Η ΕΕ επιθυμεί να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή των νέων στις εκλογές. Πράγματι, τον Μάρτιο του 2022 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξε σε συμβιβασμό σχετικά με τις εκλογές της ΕΕ, ο οποίος περιλάμβανε τη μείωση της ηλικίας ψήφου στα 16 έτη για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, εκτός εάν τα κράτη μέλη αποφασίσουν διαφορετικά. 

Μέσω έργων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Erasmus+, όπως το έργο «Νεολαία — Αναβάθμιση για την Ευρώπη», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί επίσης να δώσει νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή δημοκρατία και να δραστηριοποιήσει το συντομότερο δυνατόν τις νέες γενιές στις εκλογικές διαδικασίες. 

Επιπλέον, ως πρώτο βήμα, το Συμβούλιο της Ευρώπης προωθεί τη μείωση της εκλογικής ενηλικιότητας στα 16 έτη τουλάχιστον στις τοπικές και περιφερειακές εκλογές. 

Και εσείς... αισθάνεστε έτοιμοι να ψηφίσετε; Ή δίνετε προτεραιότητα σε άλλους τρόπους ενεργού συμμετοχής στα κοινά;

Ακούστε τη συνέντευξη της Mireia Pla Mateu από το Eurodesk με τον Nicolai Boysen, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας, για να ενημερωθείτε περαιτέρω σχετικά με τη σημασία της μείωσης της ηλικίας ψήφου.