Skip to main content
Election day! © Tara Winstead - Pexels

Op welke leeftijd zou je stemrecht moeten krijgen?

Laatste wijziging Maandag, 02/05/2022

Stemmen in vrije en democratische verkiezingen is een burgerrecht dat je de mogelijkheid biedt om je vertegenwoordigers te kiezen die beslissen over publieke kwesties die de hele samenleving raken. Daarom is het zo belangrijk van dat recht gebruik te maken om te beslissen over het model van de samenleving dat je voor ogen hebt en om na te denken over de persoon op wie je stemt, die verantwoordelijk zal zijn voor het nemen van de nodige maatregelen om deze visie uit te voeren. Maar hoe oud moet je eigenlijk zijn om te stemmen? Dat verschilt van land tot land. Hier lees je er meer over.

Stand van zaken in Europa

In hoeveel EU-landen mogen jongeren onder de 18 hun stem uitbrengen bij de verkiezingen? Wat denk je? Zijn het er twintig, vijftien of acht? Welke landen denk je dat het zijn?

Het juiste aantal ligt een stuk lager: tot nu toe mogen alleen in Oostenrijk (het eerste land), Malta en België 16- en 17-jarigen stemmen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. Alleen in Oostenrijk en Griekenland mogen 17-jarigen ook stemmen bij de nationale verkiezingen. Voor lokale, regionale en nationale verkiezingen gelden verschillende regels.

Wist je dat in sommige EU-landen (België, Bulgarije, Cyprus, Griekenland en Luxemburg) stemmen bij de Europese verkiezingen verplicht is? Daardoor zal de opkomst normaliter hoger uitvallen dan in landen waar je zelf mag beslissen of je wilt gaan stemmen. Bovendien is onze houding veranderd sinds de tijd dat mensen vochten om stemrecht te krijgen — nu is er in sommige gevallen stemplicht.

Vanouds geloofde men dat jongeren zich niet interesseerden voor de politiek, maar tegenwoordig zien we dat ze het voortouw nemen en krachtige eisen stellen als het gaat om gelijke rechten voor vrouwen en mannen, maatregelen tegen klimaatverandering en een verbod op onbetaalde stages. Zoals de politiek zich in de loop der tijd ontwikkeld heeft, zo hebben ook jongeren geleerd op een andere manier hun betrokkenheid te tonen en hun eisen voor een andere maatschappij duidelijk te maken. 

Naast andere manieren om maatschappelijke betrokkenheid te tonen, zoals jongerenbewegingen, online activisme, vrijwilligerswerk, deelname aan een Europees burgerinitiatief of de EU-jongerendialoog om in contact te komen met beleidsmakers, levert stemrecht jongeren een krachtige boodschap dat hun stem ertoe doet, dat ze door politici worden gehoord en dat er rekening met ze wordt gehouden. 

Waar hebben we het nu precies over? Wat zijn de voor- en nadelen?

De argumenten tegen het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd tot 18 jaar zijn gebaseerd op de neurologische ontwikkeling van onze hersenen, die volgens de wetenschap nog volop in ontwikkeling zijn. Daarnaast zijn sommige mensen van mening dat jongeren niet goed op de hoogte zijn van de politiek en de beslissingen waarop zij met hun stem invloed zouden kunnen uitoefenen. 

Dankzij sociale media en nieuwe technologieën — aangevuld met onderwijs in actief burgerschap — beschikken jongeren nu over de nodige tools en informatiebronnen om te begrijpen hoe de politiek werkt en welke rol zij daarin kunnen spelen.

Anderzijds vinden de voorstanders van het verlenen van kiesrecht aan jongeren vanaf 16 jaar dat dit kan bijdragen tot een democratische gewoonte die ertoe leidt dat het percentage stemonthoudingen als ze volwassen zijn, lager wordt. Jongeren stemrecht geven heeft op den duur dus een positief effect op het verkiezingsproces, omdat zo actief burgerschap binnen een democratie op jonge leeftijd wordt gestimuleerd. Bovendien is het in veel landen legaal om met 16 jaar te werken en betalen jongeren onder de 18 dus belasting en moeten zij het recht hebben om te beslissen hoe hun belastinggeld wordt uitgegeven. 

Ten slotte zou het recht om te stemmen bij verkiezingen aansluiten bij andere rechten die zij al genieten, zoals de mogelijkheid een motorrijbewijs te behalen of het recht om zonder toestemming van hun ouders beslissingen te nemen over medische kwesties met betrekking tot henzelf, dat meestal vanaf 16 jaar wordt toegekend.

Volgende stappen

Historisch is er altijd een tendens geweest om de leeftijd om te kunnen stemmen bij verkiezingen te verlagen. De EU wil jongeren zo veel mogelijk bij de verkiezingen betrekken. In maart 2022 heeft het Europees Parlement een compromis bereikt over de EU-verkiezingen, waarbij de kiesgerechtigde leeftijd voor alle EU-lidstaten werd verlaagd tot 16 jaar, tenzij de lidstaten anders besluiten. 

Via door Erasmus+ gefinancierde projecten, zoals het project Youth Upgrade for Europe, wil de Europese Commissie ook een nieuwe impuls geven aan de Europese democratie en de nieuwe generaties zo vroeg mogelijk bij het verkiezingsproces betrekken. 

Als eerste stap heeft de Raad van Europa zich bovendien sterk gemaakt voor het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd tot 16 jaar, althans bij lokale en regionale verkiezingen. 

En jij... ben jij er al aan toe te stemmen? Of gebruik je liever andere manieren om een actief burger te zijn?

Luister naar het interview van Mireia Pla Mateu van Eurodesk met Nicolai Boysen, bestuurslid van het Europees Jeugdforum, om meer te weten te komen over het belang van het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd.